Mówi się, że nieznajomość prawa szkodzi. Nie wszyscy zdają sobie sprawę, czego nie wolno robić w miejscach publicznych. Artykuł 54 Kodeksu wykroczeń daje prawo obciążenia mandatem lub grzywną osoby, które popełniają drobne wykroczenia w przestrzeni publicznej.
Kodeks wykroczeń opiera się na ustawie z dnia 20 maja 1971 r. Uchwalony został przez Sejm PRL i regulował prawo wykroczeń. Kodeks określa zasady, na jakich poniesiona będzie odpowiedzialność za czyny zabronione. Zastąpił istniejące wcześniej regulacje z 11 lipca 1932 roku. Co zawiera artykuł 54 Kodeksu wykroczeń? Zobacz, za co możesz otrzymać grzywnę i czego powinieneś się wystrzegać w przestrzeni publicznej!
Czym jest artykuł 54 Kodeksu wykroczeń?
Art. 54 brzmi: „kto wykracza przeciwko wydanym z upoważnienia ustawy przepisom porządkowym o zachowaniu w miejscach publicznych, podlega karze grzywny do 500 złotych albo karze nagany”. Artykuł ma charakter blankietowy, co oznacza, że dotyczy przepisów, które znajdują się poza Kodeksem wykroczeń. Sam przepis art. nie określa znamion czynu zabronionego, ale odsyła do innych przepisów, które określają, jak powinno się zachowywać w przestrzeni publicznej.
Aby zachodziła odpowiedzialność, spełnione muszą być pewne warunki:
- przepisy porządkowe muszą być wydane z upoważnienia ustawy;
- nie mogą zawierać kar za naruszenie przepisów.
Czym jest norma blankietowa?
Przepisy działają jedynie wtedy, kiedy ustawa przewiduje kary o niskim poziomie dolegliwości. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej wyklucza możliwość stanowienia przepisów represyjnych, które mają charakter blankietowy, jeżeli ich dolegliwość jest zbyt wysoka. Wyklucza się więc wysokie kary grzywny i ograniczenie wolności. Norma blankietowa może być używana tylko wtedy, kiedy ustawa odsyła do przepisów, które ustanowione zostały przez organy mające demokratyczną i konstytucyjną legitymację władzy opartą na wyborach powszechnych. Posiadają ją więc między innymi organy samorządu terytorialnego.
Wykroczenia z art. 54 Kodeksu wykroczeń a nieświadomość
Nieświadomość popełnienia czynu niedozwolonego w miejscu publicznym nie zwalnia cię z poniesienia ewentualnej kary. Tylko nieświadomość usprawiedliwiona może zwolnić od kary w przypadku popełnienia wykroczenia, w przypadku nieusprawiedliwionej nieświadomości sąd podczas rozprawy może w niektórych wypadkach zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.
Kto może wprowadzić przepisy porządkowe?
Upoważnione do tego są wszystkie organy samorządowe. Wojewoda może wydać rozporządzenia o charakterze porządkowym, jeżeli jest to niezbędne, aby chronić życie, zdrowie i mienie, a także zapewnić porządek i bezpieczeństwo publiczne. Wydawać przepisy odnoszące się do artykułu 54 Kodeksu wykroczeń mogą też inne organy państwa, ale uprawnienia muszą wynikać z upoważnienia ustawowego. Warto tutaj dodać, że gmina nie może wkraczać na obszary prawne, które uregulowane są już przez inne akty, na przykład przez ustawę.
Sankcje z art. 54 k.w. nie obejmują zachowań w miejscach niepublicznych i norm zachowań w miejscach publicznych, które wynikają z innych ustaw, dyspozycja dotyczy jedynie przepisów, które wydane zostały z upoważnienia ustawy, a nie samej ustawy.
Co może grozić za złamanie przepisów?
Naruszając artykuł 54 k.w., grozi ci kara nagany, mandat lub grzywna. Mandat musi wynosić 500 złotych. Możesz się odwołać od sankcji, jeżeli uważasz, że nałożono je na ciebie niesłusznie. W tym wypadku funkcjonariusz policji napisze wniosek o ukaranie, który przesłany zostanie do sądu. To sąd będzie decydował o tym, czy zasadne było nałożenie mandatu, a także oceni, czy jego wysokość jest odpowiednia. Pamiętaj, że większe szanse na wygranie w sądzie masz, kiedy nie przyjmiesz mandatu, jeżeli będzie odwrotnie, to szanse maleją.
Czym różni się wykroczenie od przestępstwa?
O wykroczeniu mówimy, kiedy dopuszczono się czynu zabronionego i szkodliwego społecznie. Uregulowane to jest w ustawie z dnia 20 maja 1971 r. Istotna jest tutaj maksymalna kara, jaką można obciążyć osobę, która dopuściła się wykroczenia. Maksymalnie może być to 500 złotych, nagana, ograniczenie wolności na czas jednego miesiąca, 5 do 30 dni aresztu, dodatkowo może zaistnieć obowiązek naprawy szkód i przeproszenia pokrzywdzonego.
Przestępstwo
Z przestępstwem mamy do czynienia, kiedy osoba dopuści się czynu zabronionego pod groźbą kary. Zostało to opisane w ustawie z dnia 6 czerwca 1997 roku Kodeks karny. Przestępstwo jest działaniem niebezpiecznym dla społeczeństwa, może to być zbrodnia lub występek. W przypadku zbrodni okres pozbawienia wolności to minimum 3 lata, jeżeli mamy do czynienia z występkiem, to karą może być grzywna, która wynosi więcej niż 30 stawek dziennych lub ograniczenie wolności.
Czym jest stopień szkodliwości?
W rozróżnieniu przestępstwa i wykroczenia ważna jest kwestia stopnia szkodliwości. Przestępstwo jest dużo ciężej karane, bo jego szkodliwość jest większa. Zbrodnia z kolei ma charakter umyślny, a wykroczenie może być nieumyślne. Przestępstwa to głównie naruszenia kryminalne, a wykroczenia dotyczą spraw administracyjno-prawnych.
Artykuł 54 Kodeksu wykroczeń podczas pandemii
Zakazy w związku z wystąpieniem epidemii sprawiły, że pojawiły się wątpliwości, czy obywatel może zostać ukarany z artykułu 54 Kodeksu wykroczeń. Sam Rzecznik Praw Obywatelskich twierdził, że artykuł ten nie może być podstawą do ukarania, ponieważ zakazy były ustanowione na mocy rozporządzenia. W efekcie tego wszystkie kary należałoby uznać za niekonstytucyjne.
Minister Zdrowia dnia 20 marca 2020 roku wydał rozporządzenie o ogłoszeniu na terenie kraju stanu epidemii. 24 marca dodano § 3a, który wprowadził duże ograniczenia i obostrzenia. Następnie Rada Ministrów wydała rozporządzenie w sprawie ustanowienia nakazów, zakazów oraz ograniczeń w związku z epidemią wirusa, w którym usankcjonowała poprzednie rozporządzenie, które wydane zostało z przekroczeniem uprawnień. Funkcjonariusze policji, jako podstawę prawną w przypadku naruszenia rozporządzenia, określali art. 54 k.w.
Orzecznictwo wskazuje jednak, że nie wystarczy naruszenie przepisu porządkowego, aby przypisać sprawcy wykroczenie z art. 54 k.w. Aby było to możliwe, wykroczenie musi wynikać z treści aktu prawnego. Powinny zostać także wskazane sankcje, jakie grożą osobie, która nie dostosowała się do przepisów. Sama ustawa o chorobach zakaźnych nie mieści pojęcia przepisów porządkowych, a to znaczy, że nie może występować tu naruszenie z art. 54 k.w.
Znajomość podstawowych przepisów prawa może być bardzo istotna. W twoim życiu mogą wystąpić sytuacje, przy których znajomość prawa pomoże uniknąć mandatu lub batalii sądowej. Szczególnie artykuł 54 Kodeksu wykroczeń może ci się bardzo przydać w przyszłości.
Zobacz także:
- Artykuł 135. Kodeksu wykroczeń – ile wynosi grzywna?
- Artykuł 51. Kodeksu wykroczeń, czyli o zakłócaniu spokoju i porządku publicznego. Zachowania wywołujące zgorszenie w miejscu publicznym
- Artykuł 286 Kodeksu karnego – co grozi za przestępstwo oszustwa i wyłudzenia mienia?
- Artykuł 97 Kodeksu wykroczeń i jego interpretacja – jakie wykroczenia karane są mandatem lub grzywną z art. 97 kw?
- Artykuł 60 Kodeksu karnego – kiedy możliwe jest nadzwyczajne złagodzenie kary i kim jest mały świadek koronny?
- Czego dotyczy artykuł 190 Kodeksu karnego? Czy groźby według art. 190 k.k. są karalne? Czym jest przestępstwo przeciwko wolności człowieka?
