Najemca lokalu mieszkalnego w niektórych sytuacjach może czuć się zagrożony postępowaniem wynajmującego. Zmuszanie innej osoby do określonego działania odnosi się jednak nie tylko do spraw mieszkaniowych. O czym mówi artykuł 191 Kodeksu karnego?
Sprawy sporne między wynajmującymi a najemcami są zwykle trudne, a ustawodawca dodatkowo zachował szeroką interpretację prawa. O działaniu przeciwko najemcy mówi artykuł 191 Kodeksu karnego, zwłaszcza w § 1a.
Jak brzmi artykuł 191 Kodeksu karnego?
Art 191 w § 1 nosi następujące brzmienie:”§ 1. Kto stosuje przemoc wobec osoby lub groźbę bezprawną w celu zmuszenia innej osoby do określonego działania, zaniechania lub znoszenia, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.§ 1a. Tej samej karze podlega, kto w celu określonym w § 1 stosuje przemoc innego rodzaju uporczywie lub w sposób istotnie utrudniający innej osobie korzystanie z zajmowanego lokalu mieszkalnego.
Dodatkowo w kwestiach kary stosuje się § 2:Jeżeli sprawca działa w sposób określony w § 1 w celu wymuszenia zwrotu wierzytelności, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5″.
Art 191 kk § 1a – co oznacza w praktyce?
W świetle paragrafu 1 za czynność podlegającą kwalifikacji jako przestępstwo uznaje się stosowanie groźby lub przemocy fizycznej oraz działań mających na celu utrudnienie lub uniemożliwienie korzystania z lokalu, do którego najemca ma prawo obligujące umową. Artykuł 191 Kodeksu karnego chroni więc osoby, które korzystają z lokalu mieszkalnego. Wskazuje również na karę pozbawienia wolności do lat 3 wobec osoby dopuszczającej się zachowania widocznego w art 191 § 1 kk. W praktyce jednak częściej stosuje się nieco łagodniejszy wymiar kary w formie wyroku pozbawienia wolności lub grzywny pieniężnej.
Lokator a art 191 § 1a – przemoc uporczywa a istotne utrudnienie
Dlaczego ustawodawca zdecydował się na rozróżnienie tych dwóch pojęć? Znamię przemocy uporczywej niosą za sobą przestępstwa przeciwko wolności powtarzane regularnie i w sposób złośliwy. Wynajmujący naprzykrza się osobie zajmującej lokal więcej niż raz, co ma zmusić najemcę do opróżnienia mieszkania, w którym aktualnie przebywa. Z drugiej strony wynajmujący może pokrzywdzić drugą stronę umowy najmu przez jednorazowe działanie o wyjątkowo dotkliwym charakterze. Jak wynika z artykułu 191 Kodeksu karnego, takie przestępstwo zmuszania do określonych zachowań nie różni się w wymiarze konsekwencji.
Co w praktyce oznacza uporczywe zmuszanie do konkretnych działań?
W świetle przepisu art 191 i ocenie sądu działania uporczywe mogą polegać na:
- wielokrotnej zmianie zamka do drzwi;
- korzystania z usług firm celem wielokrotnego dokonywania remontów;
- notorycznego wyłączania i włączania dostępu do mediów (prąd, woda, ogrzewanie).
Trudno jest wymienić wszystkie notoryczne czynności podejmowane przez wynajmującego, za które odpowiada odpowiedzialnością karną z art 191. Orzeczenia sądu bywają różne, jednak wspólne jest zawsze zachowanie złośliwości i cykliczności działań.
Wyrok w świetle istotnego utrudnienia – kiedy następuje?
W tej sytuacja sprawa jest nieco inna, ponieważ czyn jest kwalifikowany przez KK jako przestępstwo już po jednokrotnym wykonaniu działania. Sprawca może pokrzywdzić najemcę przez:
- zastosowanie przemocy lub groźby;
- przemocy pośredniej wobec mienia;
- uniemożliwienie korzystania z lokalu przez odcięcie od mediów;
- wyłączenie z wykorzystywania z mieszkania przez zamurowanie otworów drzwiowych i okiennych.
Przestępstwo wobec najemcy z art 191 – kiedy nie następuje?
Zdarzają się sytuacje, które w świetle prawa karnego nie są kwalifikowane jako zmuszanie do określonego działania. Podstawa prawna wskazuje, że znamiona podejrzanych działań muszą być kwalifikowane tj. prowadzić do uniemożliwienia korzystania z lokalu. Zwykle czynu zabronionego nie oznaczają:
- przedłużające się remonty zewnętrzne lokalu (elewacja, posesja wokół nieruchomości);
- odwiedziny wynajmującego w lokalu mieszkalnym pod obecność najemcy;
- zakłócanie ciszy nocnej przez innych lokatorów.
Co jeszcze oznacza przestępstwo przeciwko wolności?
Najczęściej osobami dotkniętymi nieodpowiedzialnym zachowaniem wynajmującego są najemcy. Jednak w pewnych sytuacjach znamiona przestępstwa noszą również zachowania wystosowane wobec innych osób. Przede wszystkim chodzić może o:
- właścicieli sąsiednich lokalów mieszkalnych;
- podnajemców;
- osoby użyczające mieszkania na mocy umowy cywilnej.
Zdarza się jednak, że w nieruchomości pozostają osoby bez ważnego potwierdzenia możliwości do przebywania. Co w takiej sytuacji może zrobić właściciel?
Czy można pokrzywdzić dzikiego lokatora?
Co bardzo istotne, nie ma podstawy prawnej, która umożliwiałaby zastosowanie przemocy fizycznej lub pośredniej wobec osób bezprawnie zajmujących nieruchomość. W przypadku zakończenia obowiązywania umowy wynajmu i dalszego pozostawania w danej przestrzeni nieuprawnionych osób, konieczne jest rozpoczęcie postępowania skutkującego powstaniem wyroku eksmisyjnego. To prawda, że osoby nieupoważnione nie mogą przebywać w danej nieruchomości, jednak stosowanie wobec nich wymuszeń fizycznych lub pośrednich w formie ciągłego i istotnego utrudnienia jest niedozwolone.
Umowa najmu a nagabywanie do opuszczenia nieruchomości – jakie konsekwencje?
W świetle omawianego prawa zachowanie takie podlega społecznej szkodliwości czynu i wyrokowi do 3 lat pozbawienia wolności. Jednak zdaniem sądu czyny nie zawsze mają jednakowy skutek i nie wywołują tych samych uszczerbków dla najemcy. Dlatego zdarza się, że winowajca jest karany przez pozbawienie wolności od 3 miesięcy do 3 lat lub przez wypłacenie zadośćuczynienia osobie pokrzywdzonej. Wysokość takiego świadczenia może opiewać na wielokrotność dziennej stawki, jednak nie może być ona mniejsza od 100.
Artykuł 191 Kodeksu karnego – podsumowanie
Co wynika z powyższych wniosków na temat opisywanego artykułu kk? Najwięcej kontrowersji może wywoływać sposób postępowania wobec dzikich lokatorów zajmujących nieruchomość. Działania właściciela mogą zostać uznane za podlegające karze i trudno będzie je obalić, zwłaszcza jeśli dopuści się rażących czynów. Dlatego przed podpisaniem umowy o wynajem najlepiej jest bardzo skrupulatnie przeanalizować ryzyko wystąpienia nadużyć. Zawsze najlepszym wyjściem jest stosowanie procesów prawnych przewidzianych dla danej sytuacji. W ten sposób można ochronić swój lokal, jak również uniknąć przykrych konsekwencji.
Zobacz także:
- Artykuł 207 Kodeksu karnego – znęcanie się i przemoc w rodzinie. Na czym polega to przestępstwo? Co mówi art. 207 Kodeksu karnego?
- Artykuł 209 Kodeksu karnego. Przestępstwo niealimentacji – czym grozi w świetle prawa karnego?
- Artykuł 60 Kodeksu karnego – kiedy możliwe jest nadzwyczajne złagodzenie kary i kim jest mały świadek koronny?
- Czego dotyczy artykuł 190 Kodeksu karnego? Czy groźby według art. 190 k.k. są karalne? Czym jest przestępstwo przeciwko wolności człowieka?
- Artykuł 286 Kodeksu karnego – co grozi za przestępstwo oszustwa i wyłudzenia mienia?
- Artykuł 212 Kodeksu karnego – czy zniesławienie według art 212 kk jest przestępstwem?
