Prawo handlowe to jedna z gałęzi prawa regulującego stosunki między jednostkami prywatnymi. Dotyczy m.in. spółek kapitałowych i osobowych. Jaki jest dokładny zakres prawa handlowego? Jeśli zastanawia cię ta kwestia, przeczytaj poniższy tekst.
Prawo handlowe to niezwykle ważny element prawa prywatnego. Podczas gdy prawo publiczne skupia się na ochronie szeroko pojętego interesu społecznego, gałąź prywatna dotyczy kwestii niższego szczebla, czyli relacji między jednostkami. Rozumie się przez to na przykład zagadnienia związane z zawieraniem umów spółek czy rejestracją w Krajowym Rejestrze Sądowym. Dowiedz się więcej!
Prawo handlowe i gospodarcze
Podstawą legalnego obrotu gospodarczego jest działanie na podstawie obowiązujących przepisów prawa. Dzięki temu współpraca między wspólnikami (w przypadku spółek), przedsiębiorstwami (w ramach relacji biznesowych) oraz sprzedawcami i konsumentami może być przejrzysta i oparta na zaufaniu. Co ważne, działanie na podstawie prawa zmniejsza szanse na konieczność rozwiązywania sporów na sali sądowej.
Kodeks spółek handlowych
Prawo handlowe jest regulowane m.in. przez Ustawę z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych. Dokument ten normuje przede wszystkim takie kwestie jak:
- zakres odpowiedzialności w spółkach osobowych (w tym na przykład w sp. jawnych) i kapitałowych (sp. z ograniczoną odpowiedzialnością oraz akcyjne);
- tryb rejestrowania nowych jednostek;
- zasady dotyczące wnoszenia kapitału zakładowego przez udziałowców;
- zakres kompetencji zarządu, walnego zgromadzenia i innych organów;
- podział, fuzje oraz przekształcanie podmiotów gospodarczych;
- emisja papierów wartościowych;
- sposób, w jaki należy rozwiązać spółkę.
Przepisy kodeksu spółek handlowych odnoszą się do podmiotów mających osobowość prawną oraz zdolność do czynności prawnych. Rozumie się przez to takie organizacje, które jako samodzielne podmioty mogą być stronami umów czy zaciągać zobowiązania na własny rachunek. Kodeks handlowy nie poświęca jednak wiele uwagi tzw. ułomnym osobom prawnym, czyli jednostkom nieposiadającym osobowości prawnej (zdolności do bycia podmiotem praw i obowiązków). Do tej grupy należy np. spółka partnerska.
Dowiedz się, czym jest i z czym się wiąże spółka z o.o.: https://magazynprzedsiebiorcy.pl/spolka-z-oo.
Czy kodeks handlowy to jedyne źródło prawa handlowego?
Kodeks spółek handlowych jest niezwykle obszerny i dotyczy różnorodnych aspektów związanych z funkcjonowaniem przedsiębiorstw. Jest ważnym, ale nie jedynym aktem regulującym kwestie związane z obrotem gospodarczym i działalnością prowadzoną przez przedsiębiorców.
Zawarte w nim przepisy odnoszą się głównie do kwestii formalnych (zakładanie i likwidacja spółek itd.). Niewiele miejsca poświęcono w nich relacjom między różnymi podmiotami, w tym także między przedsiębiorstwami a konsumentami. Taki stan rzeczy oznacza, że konieczne było stworzenie dodatkowych regulacji, które normują czynności handlowe. Należy do nich między innymi Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny.
Jaki jest zakres prawa cywilnego?
Niezwykle ważnym przepisem z punktu widzenia prawa gospodarczego jest Kodeks cywilny. Ustawa ta reguluje stosunki cywilnoprawne między równorzędnymi jednostkami, czyli między osobami fizycznymi a przedsiębiorstwami. Prawo to odnosi się nie tylko do przedsiębiorców, lecz także konsumentów, którzy dokonują kupna oferowanych przez firmy towarów i usług.
Przykładowe kwestie, jakie zostały na przestrzeni lat (jak dotąd, wprowadzono już kilkadziesiąt nowelizacji ustawy) unormowane przez to prawo, są następujące:
- ustalanie nazwy firmy – podczas nadawania nazwy nowemu przedsiębiorstwu należy przestrzegać kilku istotnych zasad (np. osoba prowadząca jednoosobową działalność gospodarczą musi umieścić w nazwie swoje imię i nazwisko);
- tryb zawierania umów handlowych między przedsiębiorcami;
- użytkowanie wieczyste nieruchomości gruntowej;
- warunki, jakie muszą zajść, by doszło do przedawnienia roszczeń;
- sposób zawierania umowy zastawu;
- zasady dotyczące zasiedzenia oraz służebności;
- prawa przysługujące kupującemu z tytułu rękojmi i gwarancji;
- prawa i obowiązki stron umowy najmu, dzierżawy, komisu, pożyczki, a także umów nienazwanych (w tym np. leasingu);
- kwestie związane z udzielaniem poręczenia i przekazaniem darowizny.
Ponadto, duże znaczenie mają aspekty związane z dziedziczeniem spadku. Zagadnieniu temu została poświęcona odrębna część kodeksu (Księga czwarta. Spadki, art. 922-1088).
Prawo handlowe. Czy pomoc kancelarii jest niezbędna?
Sprawne poruszanie się po przepisach prawa handlowego nie jest niczym prostym. Przepisy w tym zakresie nierzadko są bardzo zawiłe, a regulacje ulegają częstym nowelizacjom. Taki stan rzeczy oznacza, że często konieczne okazuje się skorzystanie z kompleksowej pomocy świadczonej przez kancelarię prawną. Wsparcie specjalistów może okazać się niezbędne podczas:
- codziennej działalności operacyjnej. W takiej sytuacji mówi się o tzw. bieżącej obsłudze. Usługi tego typu polegają na przykład na opiniowaniu projektów umów handlowych czy weryfikacji deklaracji podatkowych;
- nietypowych działań, w tym np. restrukturyzacji czy procesu przekształcania jednoosobowej działalności w spółkę z o.o.;
- kontaktu z organami administracji publicznej m.in. podczas kontroli podatkowej;
- postępowań toczących się w sądzie.
Prawo handlowe jest bardzo skomplikowaną dziedziną nawet dla doświadczonych jurystów. Opanowanie go na profesjonalnym poziomie to wyzwanie, które wymaga wielu lat nauki i praktyki zawodowej. Należy jednocześnie pamiętać, że w przypadku prowadzenia działalności gospodarczej na terenie Rzeczypospolitej Polskiej wymaga się znajomości przepisów z innych obszarów prawa. Zalicza się do nich między innymi prawo pracy, prawo własności oraz prawo upadłościowe.
Zobacz także:
- Prawo koncernowe: zasady funkcjonowania holdingów
- Czym jest prawo podatkowe? Podstawowe informacje o przepisach wchodzących w skład prawa podatkowego
- Jakie kwestie są regulowane przez polskie prawo finansowe? Finanse i publiczne prawo bankowe.
- Prawo cywilne w Polsce. Podstawy prawne kodeksu cywilnego, część ogólna i postępowanie cywilne w praktyce
- Na straży sprawiedliwości, czyli prawo karne. Jakie akty prawne wchodzą w skład tej dziedziny? Zasady prawa karnego
- Interpretacje przepisów prawa podatkowego: wyjaśnienie najważniejszych kwestii
