Tworzysz utwory, które są objęte prawem autorskim? Pamiętaj, że są częścią własności intelektualnej. Prawo autorskie egzekwowane jest na podstawie konkretnej ustawy. Sprawdź, na czym to polega!
Prawo autorskie to nic innego, jak zdefiniowane przepisy według ustawy z dnia 15 czerwca 2018 roku. Aktualnie wyróżnia się wiele typów praw autorskich majątkowych. Jako podmiot, który stworzył dane dzieło, masz pełne prawo do jego odsprzedaży. Koniecznie dowiedz się, jak zgodnie z prawem korzystać z utworu innego autora. Nie chcesz naruszyć ogólnie przyjętych przepisów? Dowiedz się, czym są prawa osobiste, pokrewne i autorskie. Posługuj się wybranym utworem zgodnie z prawem, a unikniesz wielu problemów.
Prawo autorskie a przedmiot prawa – co warto wiedzieć?
Dowiedz się, czym jest niedozwolony użytek oraz jak wykorzystywać prawa autorskie. Chcesz rozpowszechniać utwory, które należą do innych wykonawców? W tym przypadku mają zastosowanie autorskie prawa osobiste. Aby wykorzystać dobra intelektualne lub materialne innych osób, konieczne jest zezwolenie. Zgodnie z ustawą o prawie autorskim czynności objęte tymi przepisami, to utwory:
- plastyczne;
- fotograficzne;
- lutnicze;
- wzornictwa przemysłowego i innych;
- architektoniczne;
- muzyczne;
- sceniczne;
- audiowizualne;
- takie, które wyrażone są słowami, symbolami oraz znakami graficznymi.
Co dokładnie jest przedmiotem prawa autorskiego?
Jako twórcy danego utworu prawa własności intelektualnej przysługują ci już na etapie powstawania dzieła. Pamiętaj, że nie musisz dbać o formalności. Przypisanie prawa autorskiego i praw pokrewnych automatycznie zostanie ci przyznane. Oznacza to, że prawo autorskie powstaje samoistnie oraz nie wymaga rejestracji w żadnym urzędzie. Gdy chcesz wykorzystać utwór innego wydawcy, pamiętaj o tym, aby respektować prawo do wynagrodzenia właściciela utworu.
Co nie jest objęte prawem autorskim?
Prawem autorskim nie są objęte między innymi:
- odkrycia naukowe;
- idee;
- procedury;
- koncepcje matematyczne;
- dokumenty urzędowe, materiały oraz symbole;
- informacje prasowe i slogany reklamowe;
- akty normatywne oraz projekty.
Tego typu prace nie są objęte prawem autorskim ze względu na fakt, iż mogłyby to utrudniać dostęp do ważnych danych.
Prawo autorskie – rodzaje i metody respektowania
Prawa autorskie dzieli się na:
- osobiste;
- majątkowe.
W praktyce taki podział umożliwia korzystanie z utworów oraz generowanie zysków na zupełnie innych zasadach. Trzecią kategorią, która jest nieco mniej popularna, jest prawo pokrewne. Pokrewne prawa autorskie przysługują osobom, którym nie można przypisać twórczego wkładu w powstanie utworu.
Osobiste prawo autorskie w praktyce
Zastanawiasz się, czym jest prawo osobiste? Prawo autorskie osobiste dotyczy głównie relacji między twórcą a danym utworem. Gdy jesteś autorem dzieła, masz prawo do:
- oznaczenia utworu nazwiskiem oraz pseudonimem;
- udostępnienia utworu anonimowo;
- egzekwowania nienaruszalności treści i formy danego utworu;
- decydowania o pierwszeństwie udostępniania dzieła innym osobom;
- nadzoru sposobu korzystania z utworu w zależności od jego typu.
W tym przypadku masz spore pole eksploatacji swojego dzieła. Jako twórca masz pewno rozpowszechniać utwór na takich zasadach, jakie tylko ustalisz. Pamiętaj, że osobiste prawa autorskie nie ulegają przedawnieniu i nie przekażesz ich innym. Po twojej śmierci prawa te zostaną odziedziczone przez najbliższą rodzinę i trwają zawsze bezterminowo.
Majątkowe prawo autorskie – najważniejsze informacje w pigułce
Autorskie prawa majątkowe to nic innego, jak przepisy, które przyznają twórcy prawo do wyłącznego korzystania z utworu. W tym przypadku możesz też bez problemu rozpowszechniać swoje dzieło. Pamiętaj także, że nie masz żadnych ograniczeń odnośnie pól eksploatacji. Tylko ty decydujesz, w jaki sposób inni będą wykorzystywać cudzy utwór. Kiedy masz prawa majątkowe do danego utworu, koniecznie podpisz stosowną umowę. Jako autor masz pełne prawo do udzielania licencji oraz pozyskiwania korzyści majątkowych z udostępnianego dzieła.
Jakie masz prawa do korzystania z utworu w ramach autorskiego prawa majątkowego?
Pola eksploatacji dotyczą tego, w jaki sposób utwór zostanie wykorzystany. Najpopularniejsze metody jego eksploatacji, to:
- drukowanie;
- nagrywanie;
- sprzedawanie;
- odtwarzanie;
- wykonywanie.
Kiedy zawierasz umowę, doprecyzuj, czy dzieło udostępnisz na podstawie licencji, czy przeniesienia autorskich praw majątkowych. Masz też pełne prawo do udzielenia zbiorowego zarządzania utworem. Odpłatne korzystanie to dla ciebie spore korzyści. Twoje dzieło zawsze będzie chronione prawem autorskim.
Prawa pokrewne a prawo autorskie. O co chodzi?
Chcesz wiedzieć, jak działa prawo pokrewne? Prawa te przysługują głównie odtwórcom danego dzieła. W praktyce wykonanie utworu przez cały czas pozostaje pod ochroną praw autorskich. Z tego prawa skorzystasz, jeśli jesteś, między innymi:
- aktorem;
- tancerzem (jak np. Robert Kochanek. Dowiedz się o nim więcej na stronie: https://plotus.pl/czy-robert-kochanek-ma-zone);
- wokalistą;
- dyrygentem.
Pamiętaj, że prawa do rozpowszechniania dzieła są ograniczone czasowo. W tym przypadku wygasają po upływie 50, 30 i 25 lat. Ograniczenie czasowe do 50 lat dotyczy tylko pierwszego wykonania utworu, utrwalenia na nośnikach danych oraz pierwszego nadania programu autorskiego. W przypadku 30 lat dotyczy to tylko publikacji wydania naukowego oraz krytycznego. Pamiętaj, że prawa pokrewne są w pełni zbywalne. Istotne jest też to, iż prawa własności intelektualnej są nienaruszalne.
Przekazanie praw majątkowych – sposoby przekazania prawa twórcy
Jako twórca masz prawo do przeniesienia praw autorskich. Wykorzystasz w tym celu kilka sposobów. Chcesz udzielić licencji innej osobie? W takiej sytuacji podpiszesz m.in.:
- umowę przeniesienia praw autorskich;
- umowę licencyjną.
W przypadku tej pierwszej umowy przenosisz tylko autorskie prawa majątkowe na wszystkich polach eksploatacji. Pamiętaj, że utracisz możliwość dalszej odsprzedaży utworu. Kiedy podpisujesz umowę licencyjną, nie pozbywasz się prawa do dalszego dystrybuowania dziełem. Warunki, na jakich udostępnisz dzieło, będą określone przez typ umowy licencyjnej. Przekaż prawo majątkowe tak, jak tylko chcesz. Zadbaj jednak o to, aby zabezpieczyć swój interes niezależnie od wartości przedmiotów praw pokrewnych i nie tylko.
Prawo autorskie to dyscyplina prawa cywilnego, która dotyczy autorów dzieł. Na podstawie tego prawa możesz dysponować swoim utworem i czerpać z niego korzyści finansowe.
Zobacz także:
- Umowa o prawa autorskie – kompletny poradnik
- Kiedy wygasają autorskie prawa majątkowe: zasady i terminy
- Prawa autorskie: jak unikać odpowiedzialności karnej z tytułu plagiatu
- Prawo człowieka i obywatela – czego dotyczy ochrona praw? Jaki charakter mają prawa człowieka i podstawowe wolności osób?
- Prawo dziecka – czym są prawa dziecka? Co mówi konwencja o prawach dziecka? Kim według prawa jest dziecko?
- Prawo budowlane – co to takiego? Jakie kwestie reguluje ta ustawa? Czy nadzór budowlany uwzględnia zapiski ustawy – prawo budowlane?
