Kodeks cywilny jest aktem prawnym, który reguluje kwestie związane z prawem cywilnym – handlowym, rodzinnym. Porządkuje on stosunki pomiędzy podmiotami znajdującymi się na równej pozycji, pozostającymi we wspólnej relacji. Kiedy przyda się jego znajomość?
Prawo cywilne uznaje się za podstawową gałąź prawa regulującą sprawy pomiędzy osobami prawnymi i fizycznymi. Kodeks cywilny obejmuje zagadnienia prawa rzeczowego, prawa osobowego oraz autorskiego, prawa zobowiązań, a także handlowego i ubezpieczeń. Przepisy Kodeksu zebrane zostały w cztery księgi. W części pierwszej poruszane są kwestie ogólne oraz zdefiniowane pojęcia. Kolejne części k.c. porządkują sprawy związane z prawem do ruchomości i nieruchomości, zobowiązaniami majątkowymi oraz dziedziczeniem. Akt normatywny opisuje kwestie istotne z punktu widzenia każdego obywatela, ponieważ dotyczy spraw życia codziennego.
Zawartość części pierwszej Kodeksu cywilnego
Część pierwsza k.c., nazwana ogólną, jest spisem podstawowych i najważniejszych zasad dotyczących prawa cywilnego. Określa zdolność do czynności prawnych, wskazuje, kto może być stroną umowy, jak zawierać umowy, w jaki sposób przedawniają się roszczenia, w jaki sposób chronić dobra osobiste.
Część druga przepisów Kodeksu cywilnego
W drugiej części kodeksu poruszane są kwestie związane z prawami rzeczowymi, własnością – przepisy odnoszące się do zagadnień znajdziesz również w treści innych ustaw, np. o księgach wieczystych i hipotece. Ta część kodeksu zawiera ważne informacje na temat zasad wykonywania prawa własności, współwłasności, funkcjonowania zasad użytkowania wieczystego, ustanawiania służebności, hipoteki itp.
Część trzecia przepisów
Kolejna część Kodeksu zawiera przepisy prawa dotyczące stosunków majątkowych. Uporządkowano tu zasady wykonywania zobowiązań, które wynikają z zawartych umów bądź zdarzeń prawnych oraz konsekwencji wynikających z niewykonania zawartych w nich postanowień. Wskazane zostają źródła zobowiązań – umowa, bezpodstawne wzbogacenie, czyn niedozwolony, a także rodzaje świadczeń i skutki wygaśnięcia zobowiązań. Warto sięgać tu po informacje na temat porozumień zawieranych w celu sprzedaży, najmu, dzierżawy.
Część czwarta przepisów
Ostatnia część zawiera regulacje dotyczące dziedziczenia ustawowego oraz testamentowego. Znajduje się tu spis zasad postępowania w przypadku przyjmowania lub odrzucania spadku, zakres odpowiedzialności za długi spadkowe, zasady dotyczące wypłacania zachowku.
Czym jest Kodeks postępowania cywilnego?
Kodeks postępowania cywilnego jest aktem prawnym, który reguluje zasady postępowania w określonych prawem sprawach. Obejmuje swym zakresem Kodeks cywilny oraz ustawy szczególne, np. prawo autorskie, ochronę konkurencji i konsumentów. Sprawy tego rodzaju rozpoznaje się podczas procesu. Część spraw może być rozpatrywana w trybie nieprocesowym – dotyczy to głównie prawa osobowego, rodzinnego, opiekuńczego czy spadkowego. Przykładem mogą być sprawy o ubezwłasnowolnienie, przysposobienie, zasiedzenie.
Umowy cywilnoprawne w Kodeksie
Poza umową o pracę możliwa jest również inna forma zatrudnienia, czyli umowa o dzieło oraz umowa zlecenie. Są to tzw. umowy cywilnoprawne podlegające przepisom ustawy – Kodeks cywilny. Polegają one na wykonaniu określonych czynności (art. 734-752, 627-646 Kodeksu). Do umów cywilnoprawnych zalicza się również umowy pożyczki, ubezpieczenia, sprzedaży, rachunku bankowego itp. Umowy mogą być zawierane pomiędzy osobami fizycznymi oraz prawnymi. Podstawową zasadą jest swoboda umów, co oznacza, iż istnieje dowolność w wyborze kontrahenta, treści porozumienia (art. 353 kc). Jednocześnie każda umowa musi zostać zawarta również w zgodzie z przepisami niektórych innych ustaw (prawo karne, administracyjne).
Umowa sprzedaży
Najpowszechniejszą umową cywilnoprawną jest umowa kupna-sprzedaży. Prawo cywilne reguluje zasady jej zawierania. Przepisy wskazują szczegółowo, jaką formę ma mieć umowa i jakie elementy powinna zawierać – określenie stron umowy, datę, przedmiot umowy, uzgodnioną cenę, podpisy stron. Jest to umowa zależna, co oznacza, że każda ze stron zobowiązuje się wykonać odpowiednie czynności – sprzedający przenieść prawo własności, kupujący uiścić opłatę.
Dobro osobiste
Kodeks jako dobra osobiste wymienia między innymi zdrowie, wolność, nazwisko, wizerunek, cześć, swobodę sumienia, tajemnicę korespondencji, nietykalność mienia. Wyszczególnionym wartościom przysługuje ochrona prawna. Zarówno dobra osób fizycznych, jak i prawnych są nienaruszalne, bezwzględne i niezbywalne. W sytuacji naruszenia dobra, można domagać się zadośćuczynienia. Za nieprzestrzeganie zasad grożą natomiast odpowiednie sankcje. W stosunku do tego, czyje dobro osobiste zostało naruszone, należy:
- zaniechać dalszych działań godzących w nienaruszalne prawa;
- usunąć skutki działań;
- dokonać zadośćuczynienia pieniężnego.
Termin przedawnienia
Kolejną istotną kwestią, którą reguluje k.c., jest przedawnienie roszczeń o charakterze majątkowym. Akt ustanawia okresy ich przedawnienia. Ustawa z dnia 13 kwietnia 2018 roku o zmianie ustawy wprowadziła nowe terminy przedawniania się żądań majątkowych. Najważniejszą zmianą jest skrócenie 10-letniego terminu do 6 lat. Zmianie uległ również sposób obliczania terminu przedawnienia, który kończy się wraz z upływem ostatniego dnia roku kalendarzowego. Większość roszczeń przedawnia się z upływem 6 lat.
Dlaczego warto poznać przepisy zawarte w KC?
To zestaw przepisów najbardziej odnoszących się do codziennego życia. Zawieranie, sporządzanie umów, kwestie dziedziczenia, sprawy związane z obrotem nieruchomościami, uzyskiwanie odszkodowania za błędy w sztuce lekarskiej to wszystko, z czym każdy spotyka się w swoim życiu. Wiedza na temat regulacji prawnych może pomóc w uniknięciu dodatkowych problemów. Warto jednak pamiętać, że poszczególne przepisy ulegają zmianom – 14 sierpnia 2021 roku prezydent podpisał ustawę o zmianie ustawy – Kodeks cywilny. Przed podjęciem określonych działań, warto sprawdzić aktualny stan prawny bądź skorzystać ze wsparcia prawnika.
Zobacz także:
- Kodeks cywilny a spółka cywilna: podstawowe informacje
- Kodeks pracy – co zawiera i kiedy warto do niego sięgać?
- Artykuł 135. Kodeksu wykroczeń – ile wynosi grzywna?
- Prawo sąsiedzkie: jak chronić się przed immisjami z sąsiednich nieruchomości
- Kodeks rodzinny i opiekuńczy – co to za ustawa? Jakie jest prawo o aktach stanu cywilnego?
- Kodeks karny – jak wygląda zbiór przepisów regulujących zasady odpowiedzialności karnej?
